I ove srijede (8.12.2021.) JU Gradska biblioteka Tivat našim čitateljkama i čitaocima poklanja dva značajna romaneskna ostvarenja. Ove srijede to su romani „Buda iz predgrađa“ engleskog pisca (takođe i dramatičara, scenariste i filmskog stvaraoca) pakistanskog porijekla Hanifa Kurejšija i „Gubilište“ Mirka Kovača.
Roman “Buda iz predgrađa” (“The Buddha of Suburbia”), jedno od najznačajnijih proznih ostvarenjâ savremene engleske književnosti, proslavljeni engleski pisac Hanif Kureiši objavio je 1990. godine i za njega mu je iste godine dodijeljena Nagrada Whitbread (danas Književna nagrada Costa) za najbolji romaneskni prvijenac.
Roman je do danas preveden na više od dvadeset jezikâ, a BBC je 1993. prema tom djelu snimio uspješnu četverodijelnu TV seriju za koju je muziku napisao Dejvid Bouvi.
Glavni junak romana, ujedno i pripovjedač, Karim Amir, živi u Južnom Londonu, s majkom Engleskinjom i ocem Indijcem, gdje provodi svoje tinejdžerske dane u bezbrižnom životarenju i u neprekidnoj potrazi za pustolovinama i seksualnim otkrićima.
Ali sve se počne mijenjati kada se njegov otac, koji je u lokalnoj zajednici počeo održavati predavanja o budizmu, propraćena vježbama joge i istočnjačkim meditacijama, previše zbliži s jednom od svojih sljedbenicâ, drskom i ambicioznom Evom, majkom Karimova školskog kolege Čarlija, idola svih lokalnih vršnjakâ.
Ubrzo nakon sloma na porodičnom planu, mladi Karim, nadajući se da će ostvariti glumačku karijeru, ulazi u svijet buntovnih pozorišnih rediteljâ i glumacâ, pank-rok zvijezdâ, glamuroznih zabavâ i seksualnog eksperimentisanja.
Naslanjajući se na tradiciju bildungsromana, “Buda iz predgrađa” na živahan, inteligentan i humorističan način tematizira rasne i klasne odnose u Britaniji sedamdesetih godinâ prošloga stoljeća, pri tome vjerno odslikavajući bujajući svijet londonske supkulture i umjetničke scene kao i previranja u tadašnjem društvu. Zbog toga smatra se jednim od najprovokativnijih i najoriginalnijih romanâ u savremenoj engleskoj književnosti.
„Zovem se Karim Amir i Englez sam rodom i vaspitanjem, gotovo.
Počesto me smatraju jednom neobičnom vrstom Engleza, odnosno novim sojem koji je proistekao iz dviju starih istorijâ.
Pa što me briga – ja Englez jesam (premda se time ne ponosim), iz predgrađa Južnog Londona i nekuda idem.
Moguće je da sam baš zbog te čudnovate mješavine kontinenatâ i krvi, ovoga ovdje i onoga tamo, pripadanja i nepripadanja, nemiran i lako me obuzima dosada.
A možda je tome razlog to što sam rođen u predgrađu. Uostalom, zbog čega istraživati neki unutrašnji prostor kad je dovoljno reći da sam tražio gužvu, bilo kakvo kretanje, djelovanje i seksualnu korist koji su se mogli naći, jer stvari su bile vrlo mučne, tako spore i teške, u našoj porodici, ni sam ne znam zašto.
Iskreno govoreći, zbog svega toga bio sam potišten i spreman na sve.” (odlomak iz “Bude iz predgrađa”
Roman „Gubilište“ Mirka Kovača prvi put objavljen je 1962. godine. Glavni junak je u zatvoru, u samici; istovremeno mjesto mu je u bolnici, pati od sušice, izolovan, zaražen samoćom, bez perspektive i nade da će period izolacije u budućnosti biti okončan. Njegova tamnica je u vrletima hercegovačkog krša, ali i u duši, gdje sunce nemilosrdno prži, a kamen gori. Utamničeni je dobio odsustvo da ukopa oca, otpadnika od crkve- proroka i raskolnika- takođe tuberkuloznog. Da bi izvršio svoju misiju, mora sporo i dugo da putuje vozom u kupeu treće klase, okružen saputnicima koje ne može birati. Zatim prisustvuje sahrani-litiju, raskošnoj ikonografiji pravoslavne bogomolje u sprženoj zabiti, svjedoči živopisnom obredu sahranjivanja, koji čine ožalošćeni, sveštenici, narikače i vjerni narod. Bijeli feloni, crne rize, mrtvački pokrovi i podaščani, ručno izrađeni sanduci, stvoreni su tu za nas. Nejasno je da li Raskoljnikov „Gubilišta“ nakon opijela oca bježi ili se vraća u tamnicu; tek, zmije otrovnice ga gone, šište u njegovom pravcu, pripovijedajući o ljudskom bezizlazu svojim zmijskim jezikom i na kraju ga sustižu i dave. Takva je sudbina pojedinca, čemerna i mračna, poput teškog oklopa koji ne možemo skinuti. Kao ni sopstvenu kožu. Usudu se ne može izmaći: završavamo život kao naši očevi i djedovi, na uglačanom kamenu nekog gumna, sprženi zracima sunca, pod svjetlima kosmičke pozornice. Osporavano i hvaljeno, “Gubilište” je Kovača odmah učinilo kontroverznim i obilježilo ga u smislu što je taj roman izazvao politički skandal. Naime, “Gubilište”- zbog duboko pesimistične vizije ljudske prirode i sudbine- nije se uklapalo u estetiku tada dominantnog socrealizma, što je Kovaču donijelo brojne nevolje. Za vas, međutim- ako odlučite da prošetate do Gradske biblioteke Tivat, uzmete ove knjige i pročitate ih- neće biti nikakvih nevoljâ. Naprotiv: samo veliko intelektualno-duhovno zadovoljstvo.
