U Leksičkom Vremeplovu JU Gradska biblioteka Tivat (i) ove subote donosimo objašnjenje etimologije dvije riječi. Kako smo to uobičajili, jedna riječ je iz opšteg leksikona b/c/h/s jezika, a druga je bokeljski lokalizam. Ove subote to su porijeklo i smisao leksemâ fîrma i skapulȁt.
Fîrma je posuđeno preko njemačkog Firma ‘firma’ iz italijanskog firma ‘potpis’, što je izvedeno od firmare ‘utvrditi’. Ovaj latinski glagol je izvedenica od pridjeva firmus ‘čvrst’ koji vodi porijeklo od indoevropskog korijena *dʰer– ‘učvrstiti’ (npr. sanskrtsko dhar– ‘držati, podržati’, litvansko derḗti ‘kladiti se, složiti’). Značenjski razvoj išao je u pravcu ‘potpis ispod komercijalnog ugovora’ > ‘firma, oznaka kompanije’.
Skapulȁt (u opštem leksikonu b/c/h/s jezika ‘spasti se’) vodi porijeklo od venecijanskog scapolar i italijanskog arhaičnog scapolare ‘pobjeći, izbjeći’. Venecijanska/italijanska riječ vodi, pak, porijeklo od vulgarnolatinskog excappāre, što je složenica od latinskog căppa(m) i prefiksa ex-. Od ove riječi posvjedočeni su i oblici škapùlat u Sumartinu i škapulȁt u Brusju, gdje je došlo do prelaza romanskog suglasnika s u b/c/h/s š, što je česta pojava među romanskim pozajmljenicama.
Sa objašnjenjem etimologije neke nove dvije riječi – jedne iz opšteg leksikona b/c/h/s jezika i jednog bokeljskog lokalizma – vidimo se iduće subote.
LITERATURA:
- Ranko Matasović, Tijmen Pronk, Dubravka Ivšić, Dunja Brozović Rončević – Etimološki rječnik hrvatskoga jezika, Institut za hrvatski jezik i jezikoslovlje, Zagreb 2016.
2. Petar Skok – Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, vol.III, Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb 1973.
