U Leksičkom Vremeplovu JU Gradska biblioteka Tivat (i) ove subote donosimo objašnjenje etimologije dvije riječi. Kako smo to uobičajili, jedna riječ je iz opšteg leksikona b/cg/h/s jezika, a druga je bokeljski lokalizam. Ove subote to su riječi granáta i išempijȁt.
Granáta je posuđeno iz njemačkog (Hand)granate, što je u njemački jezik posuđeno iz italijanskog granata. Prvobitno značenje ove tiječi bilo je ‘mogranj, šipak’, od latinskog mālum grānātum, čiji je doslovni smisao ‘zrnata jabuka’. Značenjski pomak prema aktuelnom značenju ove riječi – ‘valjkasto artiljerijsko zrno sa jakim razornim punjenjem koje se, kad bude ispaljeno iz topa i udari u zemlju ili kakav drugi čvrst predmet, rasprskava na mnogo sitnih djelovâ i ima razorno dejstvo’ desio se na bazi toga što se granata, kako smo i naveli u leksikografskoj definiciji te riječi, pri eksploziji rasprskava na zrnaste djelove, šrapnele.
Išempijȁt (u opštem leksikonu b/cg/h/s jezika ‘izlapjeti’) vodi porijeklo od venecijanskog sempio, insempiarse ‘jednostavan, priglup; biti priglup’. Venecijanska riječ, pak, potiče od latinskog sĭmplu(m) ‘jednostavan’, varijante od latinskog sĭmplex, indoevropskog porijekla.
Sa objašnjenjem etimologije neke nove dvije riječi – jedne iz opšteg leksikona b/cg/h/s jezika i jednog bokeljskog lokalizma – vidimo se iduće subote.
LITERATURA:
- Ranko Matasović, Tijmen Pronk, Dubravka Ivšić, Dunja Brozović Rončević – Etimološki rječnik hrvatskoga jezika, Institut za hrvatski jezik i jezikoslovlje, Zagreb 2016
2. Vesna Lipovac-Radulović – Romanizmi u Crnoj Gori, jugoistočni dio Boke Kotorske, MbM plus, Novi Sad 1998.
3. Srđan Musić – Romanizmi u severno-zapadnoj Boki Kotorskoj, Filološki fakultet Beogradskog univerziteta, Beograd 1972
