U rubrici Knjiga Sedmice ovog ponedjeljka preporučujemo najnoviji roman poznatog savremenog hrvatskog pisca Kristiana Novaka “Slučaj vlastite pogibelji” (Naklada OceanMore, Zagreb 2024.).
Mladi saobraćajni policajac pronađen je mrtav na zadnjem sjedištu svog automobila. Slučaj je klasifikovan kao samoubistvo u što, s obzirom na niz neobičnih okolnosti i činjenicu da nije obavljena obdukcija, sumnja njegova porodica i dobar dio javnosti. Porodica zahtijeva od njegovog starijeg brata, koji je takođe policajac, da sazna istinu i da kazni odgovorne.
Istovremeno, ambiciozna profesorica priprema dramsku grupu srednjoškolacâ za izvođenje “Antigone”, pri čemu s njima evocira upravo pomenuti tragičan događaj kojem svjedoče u svojoj savremenosti i oko kojeg im se mišljenja potpuno razilaze. Dok pokušava dokazati istinu i tako odbraniti svoje dostojanstvo i radno mjesto od uvrijeđenih roditeljâ srednjoškolacâ, pripadnikâ lokalne elite, gubi oslonac po oslonac svog dotad sretnog građanskog života, ali pronalazi odvažnost koje nije bila svjesna. Smrt mladog policajca, kao jeka fatalnog pucnja, radikalno mijenja živote onih koji su ostali.
Roman “Slučaj vlastite pogibelji” Kristiana Novaka ispripovijedan je kao pletenica, od poglavljâ u kojima se naizmjence smjenjuju glas profesorice i scenario koji prati događaje i akcije koje se roje oko braće policajacâ, i vodi nas kroz slojeve sistema u srce društva i likova. Pitanja korupcije, lojalnosti, pojedinca nasuprot sistema, zakona i morala, ljubavi i slobode iskrsavaju antičkom snagom u nuklearnom dobu, u našem dobu – svuda su oko nas i pozivaju na građansku hrabrost i rizik.
Najnovije romaneskno ostvarenje Kristiana Novaka bavi se pitanjima identiteta, moći i odgovornosti. Priča o mladoj profesorici hrvatskog jezika metafora je školstva (i društva), (samo)suočavanja u sopstvenom radnom okruženju, u javnom i u privatnom životu, gdje se po pravilu zataškavaju nepravde i problemi, te guši svako ko misli i radi po sopstvenoj savjesti.
Mada ostaje i pitanje: da li su inovativne ideje o pozorištu mogu primijeniti u balkanskoj svakodnevici, među srednjoškolcima, kao i da li možemo pronaći svoj put unutar kolektiva koji je suprotstavljen našim životnim nazorima. Školsku dramsku sekciju profesorica shvata kao način da “oslobodi” sebe i svoje učenike, ali postavlja se pitanje: u kojoj je mjeri ona sposobna da to uradi, da li oni takvo “oslobađanje” uopšte žele, i u kojoj je mjeri njen “iskorak” hrabar ili nesmotren?
Roman Kristijana Novaka “Slučaj vlastite pogibelji” otvara važna pitanja o konceptima lične hrabrosti i društvene odgovornosti. Propituje što se dešava ako prestanemo samo da “gledamo svoja posla” i “radimo svoj posao”. “Slučaj vlastite pogibelji”, konačno, provocira nas da razmišljamo o tome koliko progresivne ideje mogu funkcionisati u nedemokratskom kontekstu, u kakve mi to vrijednosti vjerujemo i koliko smo odvažni i/ili spremni da ih branimo.
“Pravda se tiče svakoga, ili nije pravda. Ako se slučaj pogibelji pravednoga tiče samo njega, s njim umire i pravda sama”.
Izvod iz kritikâ:
“Kao i u slavnoj Antigoni – koja je neka vrsta podteksta novog romana Kristiana Novaka – i u “Slučaju vlastite pogibelji” usamljeni i nemoćni pojedinac rastrzan između zakona i morala, pravde i nepravde, žrtve i silnika, kazne i krivice, javnog i privatnog, muškog i ženskog, vrednosti i principa, ideala i želja, slobode i građanske neposlušnosti, pokreće sukob u kome strada zbog svojih uverenja. “Slučaj vlastite pogibelji” je svojevrsna dokudrama kojoj je cilj demaskiranje korumpiranog policijskog i obrazovnog sistema. Hrabro, uverljivo, filmično, duhovito, potresno, dijaloški i jezički briljantno napisan roman o neuralgičnim tačkama savremenog društva čiji je karakter najistinitije opisan u crnoj hronici”. Srđan V. Tešin
O autoru:
Kristian Novak (1979.) rođen je u Baden-Badenu, a djetinjstvo je proveo u Sv. Martinu na Muri. Gimnaziju je pohađao u Čakovcu, nakon čega je na Filozofskom fakultetu u Zagrebu diplomirao kroatistiku i germanistiku te doktorirao na Postdiplomskom studiju lingvistike. Predaje na Odsjeku za germanistiku Filozofskog fakulteta u Zagrebu. Bavi se istraživanjima na području istorijske sociolingvistike, analize diskursa i jezične biografistike.
Godine 2005. objavljuje roman “Obješeni”, a 2013. roman “Črna mati zemla”, koji osvaja T-portalovu nagradu za roman godine. Istu nagradu, kao i Nagradu Gjalski, Nagradu Fran Galović i dvije nagrade BOOKtiga donio mu je roman “Ciganin, ali najljepši”. Romani “Črna mati zemla” i “Ciganin, ali najljepši” prevedeni su na niz stranih jezikâ i adaptirani u pozorišne hitove.
Najnoviji roman Kristiana Novaka “Slučaj vlastite pogibelji” prošle godine osvojio je prestižnu regionalnu nagradu “Meša Selimović”. Takođe je ušao među trinaest naslovâ koji ove godine konkurišu za osvajanje prestižne hrvatske književne nagrade “Fric”. S ponosom možemo konstatovati da Gradska biblioteka Tivat ne samo što prati aktuelna književna zbivanja na ex YU prostoru nego najkvalitetnije naslove među savremenim ostvarenjima književnosti regiona možete naći u našim policama relativno brzo po njihovom izlasku iz štampe. S poštovanjem, glavni urednik JU Gradska biblioteka Tivat Miomir Abović
