U rubrici Knjiga Sedmice ovog ponedjeljka preporučujemo odlični roman Miroslava Popovića “Sudbine” (Plato, Beograd 2020.).
Bezimena vojvođanska varošica u kojoj se odvija radnja Popovićevog romana “Sudbine”, pred sam početak Drugog svjetskog rata i u prvim godinama okupacije, postaje svojevrsni “sabirni centar” mnogobrojnih ljudskih sudbinâ koje su se u njoj stekle, slučajno ukrstile i gotovo bez traga ostale zaboravljene u smutnim vremenima i pogrešnim istorijskim događajima. Pripovjedačevo oko u ovoj hronici palanačkog života usmjereno je na obične, male ljude, različitih vjerâ, nacijâ, obrazovanja, imovinskog i klasnog statusa, kojima je zajednički pokretač – da prožive koliko-toliko lijepo svoje živote. Slika rata, koji nastupa iznenada, nije prikazana sa mnogo istorijskog naboja, već više kao okidač sudbine, Usud, granična situacija u kojoj se lome životi mnogih junakâ i mijenjaju njihove političke i klasne, a zapravo sudbinske, pozicije.
Tragički tonovi u ovoj naraciji postignuti su smjenjivanjem slikâ srećnog zajedničkog života domaćih Nijemacâ, Srbâ, Jevrejâ, bili oni majstori, radnici, intelektualci ili industrijalci, sa slikama podvojenosti, nepovjerenja, straha, mržnje, poniženja i jedne krajnje dehumanizacije koja je, nepozvana, zaposjela sudbine tih dotad srećnih ljudi.
“Sudbine” su roman koji je davne 1984. osvojio drugo mjesto u izboru za NIN-ovu nagradu. U takmičenju za prvo mjesto našao se u konkurenciji sa “Hazarskim rečnikom” Milorada Pavića. Dvojica od pet članovâ žirija glasali su da se NIN-ova nagrada te godine dodijeli “Sudbinama”, a dvojica su bili za “Hazarski rečnik”. Presudio je glas velikog hrvatskog intelektualca Velimira Viskovića, koji je glasao za “Hazarski rečnik”. I pomenuto glasanje indirektno govori o beletrističkim kvalitetima “Sudbinâ”: kad u konkurenciji sa “Hazarskim rečnikom” ‒ koji je remek djelo ne samo srpske nego i svjetske književnosti ‒ jedan roman od pet glasovâ žirija osvoji dva, taj roman je značajno beletrističko štivo. Da je tome zaista tako, potvrda je i što su “Sudbine” 2005. godine – u zajedničkom izdanju NIN-a i Zavoda za udžbenike iz Beograda ‒ (re)izdane kao jedan od deset najboljih romanâ koji nisu dobili NIN-ovu nagradu (zajedno sa, npr., “Prokletom avlijom” Iva Andrića, “Proljećima Ivana Galeba” Vladana Desnice, “Drugom knjigom Seoba” Miloša Crnjanskog” itd.). Dakle, pred tivatskim čitateljkama i čitaocima je još jedno sjajno beletrističko ostvarenje koje ih čeka u policama Gradske biblioteke. S poštovanjem, glavni urednik JU Gradska biblioteka Tivat, Miomir Abović
