U običnoj, pa i službenoj komunikaciji, kad se želi iskazati saglasnost sa nekim predlogom, nekom tvrdnjom, ocjenom i sl., kod nas se obično kaže: “O-ke!” (ili se napiše: O.K.). To bi trebalo da znači: “u redu”, “u redu je”, “tako je”, “sve je ispravno” i sl. Govori se i: “Sve je to O.K.” umjesto “sve je u redu”, “sve je korektno” itd. Isto značenje skraćenica O.K. ima i u engleskom jeziku, iz kojeg smo je preuzeli, kao što su je, pod snažnim uticajem engleskog, preuzeli i mnogi drugi evropski jezici. Porijeklo ove, mogli bismo reći, internacionalne skraćenice, koja “pokriva” izraz “u redu”, više je nego zanimljivo. U lingvističkim raspravama i etimološkim rječnicima dato je više različitih objašnjenjâ kako je ona nastala. Ima čak desetak teorijâ o porijeklu skraćenice O.K. Sve one slažu se samo u jednom: ista je nastala u Americi, u Sjedinjenim Američkim Državama. Ali kako? Ovdje ćemo navesti samo četiri najzanimljivija objašnjenja. Prvo od njih upućuje na stari indijanski izraz okeh, sa značenjem: ‘tako je’, ‘to je tako’. To je onda preneseno u američki engleski izgovor kao “oukej” (“ou-kei”) pa je prema tome načinjena skraćenica O.K., sa istim značenjem kao u indijanskom. Drugo objašnjenje vezuje se uz ime jednog željezničkog službenika − Obedija Kelija, koji je, navodno, uredan prijem poštanskih pošiljki, tačnije paketâ, potvrđivao inicijalima svoga imena i prezimena O.K. (Obadiah Kelly). Kasnije je to dobilo i opšte značenje: ‘u redu je’. Treće objašnjenje nešto je duže i vezano je za određene istorijske događaje. Na predsjedničkim izborima u Sjedinjenim Američkim Državama 1840. godine demokratski kandidat Martin van Buren nazvan je “Čarobnjak od Kinderhuka” (“Wizard of Kinderhook”), a kasnije i “Stari Kinderhuk” (engl. “Old Kinderhook”), po imenu njegovog rodnog sela u Hadson Veliju (Hudson Walley). Prema nadimku “Old Kinderhook”, grupa demokratâ, pobornikâ Van Burenovog izbora za predsjednika SAD-a, osnovala je Demokratski O.K. klub (Democratic O.K. Club). Van Burenovi pobornici uzeli su skraćenicu O.K. kao neku vrstu slogana, kojim su najbučniji propagandisti, uzvikujući: “Ou-kei” razbijali mitinge protivničkih liberalâ. Kasnije je, navodno, izraz O.K. (“ou-kei”) prihvaćen u opštem značenju kao sinonim za oznaku “all right” (“ol rajt”) – ‘u redu’, ‘u redu je’: ispočetka u smislu ocjene podobnosti kandidata za članove već pomenutog Demokratskog O.K. kluba. Posljednji dio ovog objašnjenja djeluje malo nategnuto, ali to objašnjenje ipak postoji, pa ga je trebalo iznijeti. Na kraju, četvrto objašnjenje polazi od pretpostavke da je skraćenica O.K. proizvod pravopisne greške, odnosno lošeg spelinga (bad spelling). Navodno su neki uglednici bili nedovoljno pismeni, nisu poznavali engleski pravopis, pa su izraz “all correct” pisali onako kako se izgovara (“ol korekt”), dakle fonetski, kao kod nas. Ili, što bi se reklo − po Vuku. Tako je onda umjesto skraćenice A.C. (“all correct”) ispala skraćenica O.K. (dosljedno prema izgovoru), dok je značenje ostalo isto: ‘sve je ispravno’, ‘u redu je’ i sl. Zanimljivo je da se ovakvo nepoznavanje engleskog pravopisa i toliki stepen nepismenosti, iz koje je proizašla i skraćenica O.K., pripisuje uglednom Džonu Džekobu Estoru (John Jacob Astor), pa čak i predsjedniku SAD-a Endru Džeksonu (Andrew Jackson). Ovo tumačenje, samo bez pominjanja imena i istorijskog konteksta, prihvata i Bratoljub Klaić, u čijem je velikom Rječniku stranih riječi A-Ž zabilježeno: “O.K. (čitati o kej) − govorna skraćenica za englesko all correct (čitati ol korekt) − sve je ispravno, u redu je (američki izraz)” (Klaić 1978: 966) Ostali naši rječnici stranih riječi ne kažu o tome ništa. Teško je reći koja je od svih iznesenih teorijâ o nastanku skraćenice (i izraza) O.K. tačna. U naučnom smislu sve su korektne, s tim što treća – ona o nastanku izraza O.K. iz izbornog slogana Demokratskog O.K. kluba – ipak djeluje pomalo nategnuto.
LITERATURA:
- Milan Šipka- “Zašto se kaže?”, Prometej, Novi Sad 2013.
