O smislu složenih imena sa leksičkom komponentom vuk u prvom dijelu

Zanimljiv fenomen na opšteslavenskom planu predstavljaju složena imena sa elementom vuk, starosrpsko вьлкь. Zа prosto ime Vuk njegov najpoznatiji nosilac – Vuk Stefanović Karadžić – ostavio nam je, u prvom izdanju svoga Rječnika iz 1818., svjedočanstvo da se davalo radi zaštite od uroka, u porodicama u kojima se djeca nisu držala. Nema razloga da se sumnja u to Vukovo objašnjenje, i ono vjerovatno važi za isti zoonim u funkciji antroponima i kod drugih slavenskih narodâ (rusko. Волк, staročeško Vlk), аli se njime ne rješava problem koji postavlja činjenica da se složena imena kao Vukoslav, Vukodrag itd. sreću samo na slavenskom jugu, i to pretežno na starosrpskom terenu, od najranijih vremenâ. Još je znameniti srpski etnolog Veselin Čajkanović ukazao na jedan starosrpski izvor gdje se narodi poistovjećuju sa životinjama: Nijemac sa orlom, Grk sa lisicom, Bugarin sa bikom, Sirjanin sa ribom, Tatarin sa hrtom, Turčin sa zmijom, a Srbin sa vukom. Nije poznato ima li ovaj spisak neki strani predložak, ali, ako bi se to i ispostavilo, poistovjećenje Srbâ sa vukovima svakako je nastalo u srpskoj sredini i odražava pozitivno vrednovanje te životinje. Ono nalazi potvrdu i u folklornim tekstovima: od obrednih formulâ, uzrečicâ i poslovicâ, do epskih pjesamâ, u kojima je vuk metonimijska zamjena za čovjeka, svoga, Srbina, junaka i sl. Та metonimija veoma je stara; srećemo je i kod drugih indoevropskih narodâ: kod starih Indijacâ, Iranacâ i Germanâ. “Vuk” je često negativno konotiran i označava razbojnika, prestupnika, ali izvorno je to član ratničke družine koja je za svoj uzor imala vučji čopor. Оdnos prema takvim družinama u arhajskim društvima u kojima su iste postojale bio je ambivalentan i postojala je neprestana tenzija između ratnikâ, koji su u mirnodopskim okolnostima često znali usmjeriti svoju nasilnu prirodu protiv sopstvenih sunarodnikâ, i mirnih poljoprivrednikâ. Kod starih Nordijacâ ta opreka našla je svoj odraz i u onomastici. U Skandinaviji razlikuju se oblasti gdje u toponimiji preovlađuje ime boga-gromovnika Tora, zaštitnika zemljoradničkog življa, i one gdje je svoje tragove ostavio kult Odina, pokrovitelja ratničkih družinâ, vikingâ. Zanimljivo je da se složena imena sa sastavnim elementom “vuk” tipa Wolfgang, Wol­fa­hrt, Wolfram sreću još kod Germanâ, i da se kod njih ona dovode u vezu sa poštovanjem Odina-Vodana. Sva je prilika da nastanak i rasprostranjenost složenih imenâ sa vlk > vuk i kod Srbâ treba tražiti u nekom sličnom kultu, čiji su nosioci po prirodi stvari bili predvodnici seobe na jug i zaposijedanja novih staništâ; srednjovjekovno ime Vukovoj, pak, u sebi najpregnantnije sažima tu predstavu.