U Leksičkom Vremeplovu JU Gradska biblioteka Tivat (i) ove subote donosimo objašnjenje etimologije dvije riječi. Kako smo to uobičajili, jedna riječ je iz opšteg leksikona b/cg/h/s jezika, a druga je bokeljski lokalizam. Ove subote to su riječi slobòda i kantûn.
Slobòda je, poput slovačkog sloboda i ruskog слободá ‘predgrađe, naselje izvan grada’ < ‘naselje slobodnih seljakâ’, postalo disimilacijom *v..b > *l..b od primarnog oblika *svoboda (starocrkvenoslavensko svoboda, slovenačko svobóda, rusko свобóда, češko svoboda). *Svoboda je, pak, izvedeno od *svobъ ‘vlastit, lični’ (crkvenoslavensko sobь ‘svojstvo’), od korijena koji je i u riječi svoj. Kad je u pitanju leksem *svobъ, isti se može dovesti u vezu sa letonskim at-svabinât ‘osloboditi’ i sa germanskim etnonimom Swâba ‘Švabo, stanovnik pokrajine Schwaben’ iz istog korijena. Izvorno je značenje bilo ‘koji upravlja svojom sudbinom’. Bez sufiksa -oda riječ je posvjedočena u čakavskom sloba ‘sloboda’, na otoku Krku.
Kantûn (u opštem leksikonu b/cg/h/s jezika ‘ugao’) vodi porijeklo od venecijanskog canton i/ili italijanskog cantone ‘ugao’. Venecijanska/italijanska riječ izvedenica je od canto ‘ugao između dva zida’, što vodi porijeklo od poznolatinskog cănthu(m), riječi koja je u latinski ušla iz grčkog jezika.
Sa objašnjenjem etimologije neke nove dvije riječi – jedne iz opšteg leksikona b/cg/h/s jezika i jednog bokeljskog lokalizma – vidimo se iduće subote.
LITERATURA:
1. Ranko Matasović, Dubravka Ivšić-Majić, Tijmen Pronk – Etimologijski rječnik hrvatskoga jezika, vol.II, Institut za hrvatski jezik i jezikoslovlje, Zagreb 2021.
2. Petar Skok – Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, vol.II, Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb 1972.
3. Vesna Lipovac-Radulović – Romanizmi u Crnoj Gori, jugoistočni dio Boke Kotorske, MbM plus, Novi Sad 1998.
4. Srđan Musić – Romanizmi u severno-zapadnoj Boki Kotorskoj, Filološki fakultet Beogradskog univerziteta, Beograd 1972.
