U rubrici Knjiga Sedmice JU Gradska biblioteka Tivat ovog ponedjeljka preporučujemo romaneskno remek djelo “Godina smrti Rikarda Reiša” (Laguna, Beograd 2013.) velikog portugalskog pisca Žozea Saramaga. Nastavljamo sa dobrom praksom uključivanja naših čitalacâ u preporučivanje knjigâ i pisanja prikazâ za iste, pa je (i) ovog ponedjeljka odličan prikaz romana “Godina smrti Rikarda Reiša” napisala naša redovna i uvažena čitateljka Dragana Bećagol. Njen prikaz ovog Saramagovog romana objavljujemo integralno.
“Ko je bio Rikardo Reiš? Jedan od mnogobrojnih heteronimâ koje je stvorio čuveni portugalski pjesnik i esejista s početka XX stoljeća. Fernando Pesoa. Heteronim je zapravo alter ego Fernanda Pesoe, pod kojim je on pisao svoja djela, dajući im posebnu biografiju, karakteristike i literarni stil. Vrlo neobično.
Dakle, glavni lik ovog Saramagovog velikog književnog djela je upravo Pesoin heteronim, doktor koji ujedno piše i poeziju Rikardo Reiš, a koji se 1936.godine vraća u svoj rodni Portugal, u Lisabon, nakon šestnaest godinâ provedenih u progonstvu u Brazilu. Rikardo se susreće sa duhom pokojnog Fernanda Pesoe, koji će ga posjećivati i voditi neke životne razgovore narednih devet mjeseci, pod objašnjenjem da se čovjek razvija devet mjeseci u majčinom stomaku, a isto toliko mjeseci treba da čovjekova duša nakon smrti ode na onaj svijet.
Knjigu karakteriše Saramagov jedinstven stil pisanja i veoma neobična tematika.
Nemojte očekivati dinamičnu radnju. Saramago će se na specifičan način osvrnuti na određena dešavanja u Portugaliji uoči Španskog građanskog rata, zatim uopšte dešavanja vezano za buđenje fašizma. Čitajući stranice ovog fantastičnog djela, možemo biti zaneseni i fascinirani dubokoumnim razmišljanjima ovog pisca i uopšte jednom pričom punom simbolike iskazane kroz viđenje života, političke situacije, iskrene i nagonske ljubavi i hodočašća u čuvenoj Fatimi, viđenje smrti i Boga, motiva usamljenosti, a sve to kroz jedan melanholičan ton. Ukoliko se upustite u avanturu upoznavanja glavnih likovâ, primjetićete da je vremenski period od devet mjeseci, koliko traje priča, praćen kako opisom Lisabona, njegovih ulicâ, zgradâ, pristaništâ, grada u kojem se pjeva fado takođe praćen i stalnom maglom i kišom, što je takođe dio simbolike koja govori o nadvijanju tamnih oblakâ nad Evropom.
Ovo je moj drugi susret sa Saramagom. Prvi je bio u romanu Sljepilo. Pomenuta dva romana u potpunosti se razlikuju, ali ono što oduševljava su osobenost i originalnost kojim odišu i održavaju želju za nastavkom druženja sa Saramagom, kojeg možemo doživjeti kao genijalca, velikog umjetnika i velemajstora, i svakako zasluženog dobitnika Nobelove nagrade”.
